W wielu przypadkach zdarza się, że lokal mieszkalny lub użytkowy w całości lub w części udostępniany jest najbliższej rodzinie w sposób nieodpłatny. Zgodnie z art. 11 ust. 1 uPIT przychodem jest wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. W sytuacji, gdy lokal użyczany jest np. przedsiębiorcy na rzecz prowadzonej przez niego działalności gospodarczej – wówczas winien on rozpoznać we wskazanym zakresie przychód obliczony jako równowartości czynszu, jaki przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu tego lokalu lub budynku (art. 11 ust. 2a pkt 3 uPIT).
Okoliczność prowadzenia działalności gospodarczej przez najemcę/użyczającego, jest o tyle istotna, że w sytuacji gdy z rzeczy oddanej do nieodpłatnego używania korzysta przedsiębiorca na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej, przychód uzyskany z tego tytułu – jako przychód z innych nieodpłatnych świadczeń – należy zakwalifikować do przychodów z działalności gospodarczej (na zasadzie art. 14 ust. 2 pkt 8 ustawy o uPIT).
W takiej sytuacji powstaje zatem przychód z nieodpłatnych świadczeń. Ustalić jednakże należy, czy przysporzenie to będzie podlegało opodatkowaniu. Analizując art. 21 ust. 1 pkt 125 i ust. 20 uPIT należy dojść do wniosku, że w sytuacji, gdy nieodpłatne świadczenie podatnik otrzymuje od osób najbliższych tj. zaliczonych do I lub II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn, to wówczas przychód jest zwolniony od opodatkowania.
Wskazania wymaga, że zgodnie z art. 14 ust. 3 pkt 2 uPSiD do II grupy podatkowej zalicza się: zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych, a więc dość rozległy krąg osób.
